Το καλοκαίρι χαιρόμαστε την εξοχή, τη θάλασσα, όμως υπάρχουν κάποια απρόοπτα που μπορεί να μας χαλάσουν τις διακοπές: τα τσιμπήματα από έντομα, αραχνοειδή και θαλάσσιους οργανισμούς.
Η κλινική εικόνα που παρουσιάζει ένα παιδί με τσίμπημα ποικίλλει. Εξαρτάται όχι μόνο από το έντομο που το τσίμπησε, αλλά και από άλλους παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα, η εικόνα εξαρτάται από το αν υπάρχει συνοδός λοίμωξη στο σημείο του τσιμπήματος (ερυσίπελας, μολυσματικό κηρίο), αν παρατηρείται επέκταση και στον παρακείμενο λεμφαδένα (λεμφαγγειίτιδα, λεμφαδενίτιδα), αν παράλληλα υπάρχει αλλεργική αντίδραση, αν κάποιες από τις αντιδράσεις του παιδιού μπορεί να προέρχονται από το έντονο άγχος και τον φόβο για το τι μπορεί να του συμβεί (εντομοφοβία κ.λπ.).
Για να ξεχωρίζει κανείς τι από τα παραπάνω μπορεί να συμβαίνει, είναι χρήσιμο να λαμβάνει υπόψη του κάποια επιπλέον απλά στοιχεία.
Πόσος χρόνος έχει μεσολαβήσει από την ώρα του τσιμπήματος; Για να σκεφτούμε τη λοίμωξη, θα πρέπει να έχουν περάσει πολλές ώρες, συνήθως πάνω από 24ωρο.
Στην περίπτωση της αλλεργίας η αντίδραση θα είναι άμεση, συνήθως μέσα στην πρώτη ώρα.
Πρόκειται για ένα τσίμπημα ή για πολλά; Αν πρόκειται για κουνούπια, τα τσιμπηματα θα είναι σε πολλά σημεία, συνήθως σε γυμνά μέρη του σώματος.
Υπάρχουν αποθήκες με σιτηρά, πατάρια, κοτέτσια, φωλιές ζώων εκεί κοντά; Παρατηρείται το ίδιο εξάνθημα και σε άλλους με μικρά ερυθρά στίγματα; Σκεφτόμαστε τους ψύλλους.
Οι μέλισσες και οι σφήκες χαρακτηρίζονται ως υμενόπτερα. Άμεσα συμπτώματα μετά το τσίμπημα είναι ο πόνος, το τοπικό οίδημα (πρήξιμο) και η ερυθρότητα στην περιοχή, με έντονο συνοδό κνησμό (φαγούρα).
Όπως σε όλα τα τσιμπήματα, στο κέντρο παρατηρείται μικρό αιμορραγικό στίγμα που διαρκεί σχεδόν μισή ώρα, αν και εξακολουθεί να παραμένει ευδιάκριτο και έπειτα από λίγες μέρες. Το δηλητήριο της μέλισσας ή της σφήκας σε «ευαισθητοποιημένα» άτομα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση μέχρι shock. Αυτό δεν είναι συνηθισμένο στα παιδιά, ενώ είναι πολύ σπάνιο στα μικρά παιδιά.
Για την αντιμετώπιση χρειάζεται καθαρισμός της περιοχής με σαπούνι και νερό ή αντισηπτικά. Απαιτείται απομάκρυνση του κεντριού το συντομότερο δυνατό, με ήπιες κινήσεις, με ένα όργανο που να μην είναι αιχμηρό, γιατί οι αυτόματες συστολές των τοιχωμάτων του σάκου με το δηλητήριο της μέλισσας που παραμένει στο δέρμα, συνεχίζουν την έγχυση του δηλητηρίου. Τα επιθέματα (κομπρέσες) με κρύο νερό ή πάγο βοηθούν να ελαττωθεί η ένταση και η διάρκεια του οιδήματος. Συνιστάται χορήγηση αντισταμινικών από το στόμα που περιορίζουν τον κνησμό και το οίδημα, με παράλληλη χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών (κορτιζόνης) που μειώνουν τη φλεγμονώδη αντίδραση.Τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα σε περίπτωση τοπικής λοίμωξης.
Το αλλεργικό shock εκδηλώνεται με υπόταση, δύσπνοια, σφύριγμα στην αναπνοή, πρήξιμο βλεφάρων, χειλέων, σύγχυση, λιποθυμία. Αντιμετωπίζεται με υποδόρια ένεση αδρεναλίνης. Υπάρχουν έτοιμα προγεμισμένα σκευάσματα αδρεναλίνης στο φαρμακείο που πρέπει να τα έχουν μαζί τους τα άτομα που έχουν αλλεργία στα υμενόπτερα. Η ένεση κορτιζόνης σε αυτή την περίπτωση επειδή αργεί να δράσει δεν ενδεικνύται για τόσο επείγοντα περιστατικά.
Οι κάμπιες προκαλούν «δερματίτιδα εξ επαφής» από τρίχες ή το ίδιο το σώμα τους που αφήνει μία ουσία (περιέχει ισταμίνη και σεροτονίνη) υπεύθυνη για το εξάνθημα. Προκαλείται έντονος κνησμός με αίσθημα καψίματος και πόνου. Εμφανίζεται οίδημα με ερυθρότητα σε γραμμοειδή διάταξη.
Αντιμετωπίζεται με πλύσιμο με νερό η ήπιο αντισηπτικό και μία αλοιφή κορτιζόνης.
Τα τσιμπούρια είναι παράσιτα που διαβιούν στις γάτες, στους σκύλους, τα πρόβατα, τα βοοειδή και τα περιστέρια. Προσκολλώνται σταθερά στον ξενιστή με τα δόντια τους γιατί εκκρίνουν μια ουσία που το κάνει σαν τσιμέντο. Τυχόν βίαιη προσπάθεια αποκόλλησής τους θα έχει ως συνέπεια να μείνουν τμήματα του στόματός τους στο δέρμα και έπειτα από μέρες δημιουργούνται τοπικό κοκκίωμα και νέκρωση στο σημείο του τσιμπήματος. Συνεπώς, δεν πρέπει να γίνεται βίαιη απόσπαση. Τοποθετούμε τοπικά βαζελίνη, ιώδιο ή υγρή παραφίνη. Έπειτα από 15 λεπτά οι μύες του παρασίτου παραλύουν και αποκολλάται από μόνο του, οπότε το αφαιρούμε με μια λεπτή λαβίδα.
Οι μέδουσες, οι ανεμώνες και τα κοράλλια όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα απελευθερώνουν ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Αρχικά είναι ανενεργές, αλλά μόλις τρίψουμε το σημείο αυτό ή βάλουμε γλυκό νερό, ενεργοποιούνται. Το εξάνθημα εκδηλώνεται στο σημείο επαφής, που συνήθως είναι τα ακάλυπτα, όπως η πλάτη, το στήθος, οι βραχίονες, τα πόδια, και αυτό γίνεται σε γραμμοειδή διάταξη. Δεν πρέπει να τρίψουμε την περιοχή του δέρματος που ήρθε σε επαφή με τα πλοκάμια, δεν πρέπει να πλένουμε το δέρμα με γλυκό νερό. Συνιστάται πλύση με οξικό οξύ ή ξύδι ή διττανθρακικό νάτριο ή με θερμό θαλασσινό νερό, με τα οποία ελαττώνεται η δραστικότητα του δηλητηρίο.
Στο σημείο που μπήκαν τα αγκάθια του αχινού μπορεί να έχουμε τοπική αντίδραση. Συνιστώνται τοπικός καθαρισμός και αφαίρεση των αγκαθιών. Τα συμπτώματα από τσίμπημα αγκαθιών διαφόρων δηλητηριωδών ψαριών (όπως είναι οι δράκαινες, οι σκορπιοί, τα γατόψαρα κ.α.) μπορεί να είναι τοπικά ή και γενικευμένα, με πυρετό, κεφαλαλγία, ναυτία, εμετούς, που χρειάζονται την άμεση εκτίμηση από γιατρό. Είναι φανερό ότι μπορούμε να χαρούμε την εξοχή και την παραλία τους μήνες των καλοκαιρινών διακοπών, αρκεί να γνωρίζουμε από τι πρέπει να προφυλαχτούμε και πώς να αντιμετωπίσουμε τα διάφορα μικροπροβλήματα.
Σε περίπτωση που υπάρχει ιστορικό αλλεργικής αντίδρασης σε παιδιά αλλά και σε ενηλίκους έπειτα από τσίμπημα μέλισσας ή σφήκας, συνιστώνται τα παρακάτω μέτρα προφύλαξης.

1. Αποφύγετε τις κινήσεις όταν υπάρχουν έντομα στο περιβάλλον.
2. Απομακρυνθείτε από άνθη με έντονα χρώματα.
3. Χρησιμοποιείτε πάντοτε γάντια, καπέλο και ενδύματα που καλύπτουν τα άκρα.
4. Αποφύγετε αρώματα, λακ, αντηλιακά λάδια.
5. Αποφύγετε αραχνοΰφαντα ενδύματα, ανοικτά και με έντονα χρώματα ή σχέδια. Συνιστώνται χρώματα όπως λευκό, πράσινο ή χακί και ανοικτό καφέ.
6. Μην αφήνετε υπολείμματα τροφών σε ανοικτούς χώρους του περιβάλλοντός σας.
7. Προσέχετε περισσότερο όταν ιδρώνετε (π.χ. αθλοπαιδιές) γιατί ο ιδρώτας προσελκύει τα έντομα.
8. Φοράτε πάντοτε παπούτσι, ιδιαίτερα στην εξοχή.
9. Κλείνετε ερμητικά τους κάδους απορριμάτων και φροντίστε να βρίσκονται σε ειδικό χώρο.
10. Προσοχή στις κουφάλες των δένδρων, υπολείμματα τροφών, σάπια φρούτα, σακχαρώδη προϊόντα, απορρίματα.
11. Κλείνετε τα παράθυρα στο σπίτι και στο αυτοκίνητο. Τοποθετήστε λεπτό προστατευτικό δίχτυ (σίτα) στα παράθυρα του σπιτιού.
12. Ενημερωθείτε αν υπάρχουν σφήκες ή μέλισσες στην περιοχή που πρόκειται να επισκεφθείτε.
13. Μην ξεχνάτε το κράνος και τα γάντια σας, όταν είστε πάνω σε μοτοσικλέτα.
14. Να γνωρίζετε ότι σε θερμό –υγρό περιβάλλον, τα έντομα είναι ιδιαίτερα επιθετικά (κυρίως αργά το απόγευμα).
15. Σε περίπτωση επίθεσης από σφήκες ή μέλισσες, καλύψτε το κεφάλι σας με κάποιο ύφασμα, κρατήστε την ψυχραιμία σας και απομακρυνθείτε με ήρεμες κινήσεις σε ασφαλές μέρος.
16. Έχετε μαζί σας τη συσκευή αυτόματης έγχυσης αδρεναλίνης.