ΤΙ XΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ

Η ακμή είναι μια συχνή διαταραχή που προσβάλλει περίπου το 80% των εφήβων με ποικίλη βαρύτητα. Η ακμή εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία. Διακρίνουμε νεογνική, βρεφική, παιδική, εφηβική και όψιμης έναρξης ακμή. Στην ηλικία των 50 χρονών, 12% των ατόμων εμφανίζουν ακμή.
Αν και καλοήθης νόσος, η ψυχολογική της επιβάρυνση είναι σημαντική, ιδιαίτερα γιατί η μεγαλύτερη της επίπτωση συμβαίνει στην εφηβική ηλικία, περίοδο κατά την οποία η προσωπικότητα του ατόμου αναπτύσσεται. Η ακμή είναι χρόνια νόσος. Υπάρχουν σοβαρές περιπτώσεις που αν αφεθούν χωρίς θεραπεία, αφήνουν μόνιμες ουλές.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η ακμή πρέπει να θεραπεύεται προσεκτικά από τον απόλυτα ειδικό. Οι υπάρχουσες θεραπείες προσφέρουν σαφή βελτίωση σε όλους τους ασθενείς. Αν η θεραπεία αρχίσει στα πρώτα στάδια της νόσου, θα μειώσει της επιπτώσεις της και θα περιορίσει την εξέλιξη της.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Η ακμή είναι μια φλεγμονώδης διαταραχή του τριχοσμηγματογόνου θυλάκου του προσώπου και του κορμού. Στη παθοφυσιολογία εμπλέκονται 3 μηχανισμοί:
1) Υπερέκκριση σμήγματος
Οι θύλακοι στις περιοχές με ακμή έχουν υπεραναπτυγμένους σμηγματογόνους αδένες. Η έκκριση του σμήγματος εξαρτάται από τα ανδρογόνα (τεστοστερόνη, δ-4-ανδροστενεδιόνη, θειική δεϋδροεπιανδροστερόνη) και στους άνδρες και στις γυναίκες. Οι περισσότεροι ασθενείς με ακμή έχουν φυσιολογικά επίπεδα κυκλοφορούντων ανδρογόνων στο αίμα αλλά οι σμηγματογόνοι αδένες τους αντιδρούν υπερβολικά σ’ αυτά.
Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι τα υπερανδρογονικά σύνδρομα προκαλούν ακμή αλλά συνοδεύονται επίσης με άλλες ανωμαλίες (δασυτριχισμό, αλωπεκία, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, αλλαγή στη φωνή και στους μυς, σημεία υπερκορτιζολαιμίας). Ο ειδικός δερματολόγος ανάλογα με τα κλινικά σημεία στην εξέταση του ασθενή θα προτείνει ή όχι ορμονικό έλεγχο.
2) Ανωμαλίες στην κερατινοποίηση του σμηγματογόνου πόρου.
Στους τριχοσμηγματογόνους θυλάκους του ακνεϊκού ατόμου, υπάρχει μια αύξηση στην κερατινοποίηση του επιθήλιου που οδηγεί σε απόφραξη του εκκριτικού πόρου και κατακράτηση του σμήγματος. Αυτή η κατακράτηση εμφανίζεται ως κλειστός φαγέσωρας (μικρές άσπρες κυστούλες) ή ως ανοιχτός φαγέσωρας (μαύρα βύσματα). Το ξεκίνημα της ακμής χαρακτηρίζεται από κατακράτηση σμήγματος ή και υπερκερατινοποίηση.
3) Φλεγμονή
Οι κλειστοί και οι ανοιχτοί φαγέσωρες φλεγμαίνουν υπό την επίδραση ενζύμων που παράγονται από το μικρόβιο κορυνοβακτηρίδιο της ακμής και σχηματίζουν βλατίδες, φλύκταινες, φλεγμονώδη οζίδια ή κύστεις.
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
Να σιγουρευτούμε για τη διάγνωση, μιας και οποιοδήποτε εξάνθημα στο πρόσωπο δεν είναι ακμή.
Η ακμή ξεκινά πριν την έναρξη τις εφηβείας (συχνά στα 8-9 χρόνια) ή λίγο αργότερα. Οι πρώτες βλάβες εμφανίζονται στο μέτωπο, μύτη και σαγόνι. Αυτές οι βλάβες οφείλονται σε κατακράτηση σμήγματος (φαγέσωρες).
Οι φαγέσωρες διακρίνονται:
-Ανοιχτοί φαγέσωρες ή μαύρα στίγματα.
Ποικίλουν σε μέγεθος από απλή μεγέθυνση του στομίου του θυλάκου έως μεγαλύτερη διάταση με κεράτινο βύσμα από οξειδωμένο μαύρο σμήγμα.
-Κλειστοί φαγέσωρες ή μικροκύστεις. Είναι μικρά επάρματα λευκωπά ή κιτρινωπά κάτω από το δέρμα. Το θυλακικό στόμιο δεν διακρίνεται.
Στο ξεκίνημα της ακμής (φαγεσωρική ακμή) δεν υπάρχουν φλεγμονώδη στοιχεία (βλατίδες ή φλύκταινες).

ΑΡΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Συνήθως ξεκινάμε την θεραπεία με ένα κερατολυτικό ή και με έναν αντιφλεγμονώδη παράγοντα:
-Κερατολυτικοί παράγοντες:
Ρετινοειδή (το ρετινοϊκό οξύ, η ισοτρετινοΐνη, η αδαπαλένη, η ρετιναλδεΰδη. Είναι ελαφρώς ερεθιστικά, ξεραίνουν και απολεπίζουν το δέρμα για να αποφραχθούν οι φαγέσωρες.
-Αντιφλεγμονώδεις παράγοντες: υπεροξείδιο του βενζοϋλίου, αντιβιοτικά (ερυθρομυκίνη, κλινδαμυκίνη, μετρονιδαζόλη). Μια κοινή πρακτική είναι να συνταγογραφούμε ρετινοειδή το βράδυ και αντιφλεγμονώδη το πρωί. Υπάρχουν σκευάσματα που περιέχουν συνδυασμούς των 2 παραγόντων: Η τοπική θεραπεία μόνη είναι συνήθως επαρκής στην αρχόμενη ακμή με κατακράτηση σμήγματος. Στη φλεγμονώδη ακμή όταν υπερτερούν οι βλατίδες, και οι φλύκταινες είναι συχνά απαραίτητο να προσθέσουμε και ένα αντιβιοτικό από τα στόμα (τετρακυκλίνη, μινοκυκλίνη, δοξυκυκλίνη, ερυθρομυκίνη, ροξυθρομυκίνη, αζιθρομυκίνη) για 1,5-3 μήνες.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η εισαγωγή της ισοτρετινοΐνης στη θεραπεία της ακμής έφερε θεαματικά αποτελέσματα.
Η ισοτρετινοΐνη από το στόμα αφορά τι ακόλουθες περιπτώσεις ακμής:
- Κυστική ακμή
- Ακμή που αφήνει ουλές
- Ακμή που δεν ανταποκρίνεται στη τοπική θεραπεία και τα αντιβιοτικά από το στόμα.
Είναι τερατογόνο φάρμακο δηλαδή η εγκυμοσύνη απαγορεύεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας και ένα μήνα μετά.
Δεν έχει τερατογόνο επίδραση αργότερα και ούτε άλλες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας ελέγχουμε τα λιπίδια του αίματος και την λειτουργία του ήπατος και των νεφρών 2-3 φορές σε μια εξάμηνη θεραπεία.
Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υπερανδρογοναιμία, ένα αντισυλληπτικό με ή χωρίς αντιανδρογόνο παράγοντα είναι χρήσιμο τουλάχιστον για εξάμηνη θεραπεία.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗ ΨΕΥΤΙΚΩΝ ΔΟΞΑΣΙΩΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΜΗ

- Η ακμή δεν σχετίζεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα ή την απουσία αυτής.
- Η ακμή δεν σχετίζεται με κάποια φαγητά π.χ. σοκολάτα. Παρ’ όλα αυτά, η αποφυγή παχυσαρκίας και κατανάλωσης λιπαρών φαγητών και η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής είναι άκρως επιθυμητή διότι η παχυσαρκία ευνοεί την υπερανδρογοναιμία.
- Τα μαύρα στίγματα δεν πρέπει να τα πειράζει ο ασθενής γιατί αυξάνεται ο κίνδυνος ουλοποίησης. Αν χρειασθεί κάποιος καθαρισμός αυτός μπορεί να γίνει μόνο από τον απόλυτα ειδικό και δεν υποκαθιστά την φαρμακευτική θεραπεία.
- Ο καθαρισμός δεν είναι θεραπεία της ακμής από μόνος του.
- Πλύσιμο με ένα ήπιο καθαριστικό gel, μια μη λιπαρή σμηγματορυθμιστική υδατική κρέμα και ένα μη λιπαρό, μη φαγεσωρογόνο αντηλιακό γαλάκτωμα είναι τα απαραίτητα φαρμακευτικά καλλυντικά που συμπληρώνουν τη θεραπεία. Τα κορίτσια επιτρέπεται να χρησιμοποιούν ένα ελαφρύ μέικ-απ κατά προτίμηση με αντηλιακή προστασία.
- Ο ήλιος δεν βελτιώνει την ακμή.
- Η ακμή είναι χρόνιο νόσημα, με μέση διάρκεια τα 7 έτη. Αν με τη τοπική ή και συστηματική θεραπεία οι βλάβες υποχωρήσουν, η θεραπεία δεν πρέπει να διακόπτεται, αλλά να μπαίνει σε φάση συντήρησης μακροχρόνια. Η θεραπεία με ισοτρετινοΐνη καταπολεμά ριζικά την ακμή και πρέπει να επιλέγεται άμεσα σε άτομα που έχουν τάση για δημιουργία ουλών. Η πιθανότητα υποτροπής μετά μια σωστή δόση θεραπείας με ισοτρετινοΐνη είναι 15% και αφορά κορίτσια με υπερανδρογοναιμία ή και μεταβολικό σύνδρομο ή αγόρια με έντονη σμηγματόρροια.